De ondraaglijke lichtheid van het bestaan

De boodschap van Eckhart Tolle, om je niet te identificeren met jouw ego en pijnlichaam en te accepteren wat er gebeurt, wordt door sommigen licht opgevat en door anderen zwaar. Hieronder twee filmpjes van YouTube van twee mensen die allebei naar een andere kant van dezelfde medaille hebben gekeken.

De eerste video is van Scott Kalechstein Grace met een Engelstalige humoristische uitleg over het ego op rijm.

De tweede video is van Marlen Vargas del Razo die ons herinnert dat er ook gebeurtenissen zijn waarin acceptatie niet zo gemakkelijk is, maar ons gevraagd wordt om verantwoordelijkheid te nemen.

En-en denken en fuzzy logic

Er is in onze maatschappij al tientallen jaren een ontwikkeling van het precies willen weten naar ongeveer willen weten. Met name op scholen is de instelling: je hoeft niet alles te weten, het is al goed dat je het antwoord op jouw vragen kunt vinden. Vooral door Internet kan iedereen gemakkelijk een vraag stellen en snel een antwoord vinden. De kunst blijft wel reëel te blijven oordelen of het gevonden antwoord betrouwbaar is of minder. Parallel aan deze ontwikkeling in ons grondhouding tegenover de waarheid is die ontwikkeling er in de techniek. Een veel gebruikt voorbeeld is de bediening van een wasmachine. Niemand weet precies wat de beste instelling van een wasprogramma is, maar iedereen zal genoegen nemen met een was die schoon genoeg uit de machine komt. We willen niet te lang hoeven nadenken over het programmeren van een wasmachine. De techniek van het ongeveer goed instellen van een wasmachine wordt fuzzy logic genoemd.
Fuzzy logic is een wiskundige techniek die een alternatief biedt voor binaire logica, waarbij de waarden gradueel kunnen zijn en er dus meer dan twee opties mogelijk zijn. Fuzzy logic is daarmee gerelateerd aan het "en-en" denken, omdat het rekening houdt met de nuance en complexiteit van de werkelijkheid.

Wikipedia zegt over fuzzy logic het volgende.
Fuzzy logic (soms vage logica of wollige logica genoemd) is een stroming binnen de logica. Zij kan gezien worden als een uitbreiding van Booleaanse (boolean) logica. Het principe uit de Booleaanse logica dat iets of waar of onwaar is, wordt losgelaten; het is dus een vorm van meerwaardige logica. In plaats daarvan worden er waarheidswaarden gebruikt tussen 0 (onwaar) en 1 (waar) in. Het discrete karakter van de traditionele logica wordt hiermee ook losgelaten, iets kan bijvoorbeeld voor 1/3 waar zijn. Of 'een beetje' waar. Het Engelse woord fuzzy betekent wazig, wollig.
Tot zover Wikipedia.

De hang naar gemak, die overduidelijk het westerse deel van mensheid kenmerkt, heeft te maken met de hoge eisen waarmee we in het dagelijkse leven te maken hebben. Het is wijs om te weten wanneer je perfectie moet vermijden. We willen thuis niet te veel tijd kwijt zijn met het huishouden. We kopen gemakkelijke huishoudelijke apparatuur en voorgesneden groenten. Vlees of vleesvervangers kosten weinig tijd om te bereiden en smaken ongeveer goed. Of het verantwoord is, laten we over aan het oordeel van de overheid, die we steeds minder middelen geven om tot een verantwoord oordeel te komen.

Ook de media worden (uit geldgebrek) gemakzuchtiger: in alle kranten is te lezen dat persberichten klakkeloos worden overgenomen. Wie controleert nog het waarheidsgehalte van berichten? Een positief gevolg van deze onverschilligheid is dat dat leraren het steeds meer als hun verantwoordelijkheid zien om kinderen een kritische grondhouding aan te leren tegenover wat ze te zien en te lezen krijgen.

Zelfs in het politieke besluit om de politie meer vrijheden te geven kun je die wens naar “ongeveer goed” zien. De politiek mag meer preventief fouilleren. Daarmee worden wapens uit handen genomen om misdrijven te begaan, maar er wordt een onzekerheid geïntroduceerd of de politiemensen die grotere vrijheid wel verantwoordelijk hanteren.
Die laatste woorden vormen de slogan van het nieuw te vormen kabinet van Rutte en Verhagen met Wilders als toeschouwer: “vrijheid en verantwoordelijkheid”.
Het is een teken des tijds dat we moeten switchen van of/of denken naar én/én denken. Het volk krijgt de bestuurders die het verdient. Blijkbaar zijn we er aan toe om de uitdaging een stap verder te nemen om zowel onze vrijheden waard te zijn als onze verantwoordelijkheid te nemen.

Of is het oude wijn in nieuwe zakken? De spanning tussen vrijheid en verantwoordelijkheid is zo oud als de menselijke beschaving. Blijkbaar moeten we dat wiel telkens opnieuw uitvinden.

Negatieve en positieve vrijheid

Mensen willen vrij zijn om de dingen te doen waar ze van denken dat ze gelukkig worden. De meesten zijn niet vrij om al hun tijd daaraan te besteden, er moet ook gewerkt worden om de welvaart te ondersteunen. Volgens de Britse filosoof Isaiah Berlin is het overgrote deel van de mensheid bereid om vrijheid in te leveren ten gunste van andere doeleinden: veiligheid, status, welvaart, macht, deugd, beloningen in het hiernamaals; of bijvoorbeeld rechtvaardigheid, gelijkheid of broederschap”.

In de opvoeding van kinderen wordt vrijheid stapje voor stapje toegelaten terwijl hen ondertussen wordt geleerd om die vrijheid te kunnen hanteren en om rekening te houden met de vrijheid van anderen.
Kinderen zijn vrij van al te veel verantwoordelijkheid en zij worden geacht op school zoveel mogelijk tot zich te nemen wat de cultuur en samenleving wil overdragen.
In onze gezonde, volwassen jaren dragen we -als het goed is- bij aan een samenleving waarin we in ruil een deel van onze tijd voor onszelf kunnen besteden aan creatieve zaken, ontspanning etc.. Op het laatst, wanneer we oud zijn, worden we weer afhankelijk van de samenleving, terwijl we weer in relatieve vrijheid kunnen genieten van de laatste levensjaren.

De totale hoeveelheid vrijheid blijft over de jaren gelijk, maar het geluk verschuift in haar verschijningsvorm.

Isaiah Berlin maakt onderscheid in positieve en negatieve vrijheid. Negatieve vrijheid is vrijheid van … en positieve vrijheid om of tot ….
Vrijheid van willekeur, vernedering, censuur en ziekte. Negatieve vrijheid is voorwaarde voor positieve vrijheid. Wanneer je doodziek bent, ben je nauwelijks vrij om te doen wat je wilt. Gezondheid kan worden gezien als vrijheid van belemmerende ziektes. Mijn vrijheid houdt op waar die van een ander begint.
Vrijheid tot kent vele voorbeelden waarvan we denken gelukkig te worden. Te denken valt aan het aangaan van relaties met wie we willen of creatieve bezigheden waarmee we onze talenten inzetten of het geven van onze mening. Voor Berlin gaat het over de mate waarin iemand meester is over zijn eigen bestaan en betrekking heeft op de waarde van gemeenschap, culturele identiteit en culturele zelfbeschikking.
Soms valt negatieve vrijheid samen met tolerantie, dan weer met onverschilligheid. Dit is positief wanneer er niet geoordeeld wordt of niet toegegeven aan verslavende verleidingen, minder fraai is dit wanneer er geen compassie is met mensen en dieren die lijden.
Politiek gezien valt socialisme samen met de vrijheid van om te komen tot vrijheid tot. Bijvoorbeeld de vrijheid van armoede om de vrijheid te hebben tot deelname aan de samenleving. Het liberalisme is altijd bezig om de vrijheid te bevechten om niet belast te worden met de verantwoordelijkheid die anderen proberen te ontlopen.
Beide opvattingen zijn redelijk en de meeste politieke partijen proberen deze brug dan ook te slaan, soms met toevoeging van een eigen element als "religie"; "milieu" of "dierenwelzijn".

Berlin: Twee opvattingen over vrijheid (bol.com).

Paul Teule definieert vrijheid als ruimte. Naarmate de ruimte waarin ik mij kan bewegen groter is, wordt ook mijn vrijheid vergroot.
Om te kunnen doen wat je wilt, moet de ruimte van de vrijheid niet alleen leeg zijn, maar ook gevormd en ingericht. Daarbij hebben we anderen nodig: we moeten onze vrijheid niet alleen op elkaar, maar ook met elkaar veroveren. Vanuit dit perspectief houdt Paul Teule al onze vrijheden opnieuw tegen het licht, met verrassende inzichten over normen en waarden, de vrijheid van meningsuiting, de vrije markt, alcohol en drugs en de vrijheid van Nederland in de EU.

Uit Bres, (Tijdschrift voor) bewustzijn in beweging; themanummer "Vrijheid"; maart-april 2015.
De mens zit al 'gevangen' in de drie voor ons waarneembare dimensies van ruimte en tijd. We hebben nu al moeite met Einstein's begrip 'de ruimtetijd'. De 'vlakmens' ziet de ruimte niet, de driedimensionale mens heeft moeite om de 'hogere', de geestelijke dimensie te zien, die toch al in hem aanwezig is, maar die vaak nog niet of onvoldoende ontsloten is - of die vergeten is, zoals de gnostiek zegt.
In de gnostiek was de mens een geest, verbonden met het goddelijke. De mens wilde daar vrij van komen, incarneerde dus in een aards lichaam en vergat zijn God, die nog slechts als een vonkje in hem leefde. Zo werd de mens juist onvrij. Hij moet de weg weer terug zien te vinden en ontdekken dat het goddelijke niet gelijk is  aan wetten en verboden, maar aan liefde.
Werkelijke vrijheid is innerlijke vrijheid. Deze bereik je door eerlijk, zuiver en aandachtig waar te nemen zonder te oordelen, aldus het boeddhisme. Ook door vrij te komen van je begeerten naar en je gehechtheden aan materie en zelfs die aan mensen. Geniet rustig van momenten van samenzijn, maar zie de ander niet als je bezit. Heb en herdenk rustig je verleden, maar maak je er wel van los. Kijk rustig naar de toekomst maar maak je er niet al te druk om: leef in het nu.

Vrijheid en liefde
Vrijheid en liefde staan los van elkaar en kun je met elkaar verbinden. Het resultaat kan krachtig zijn.

Kwaliteit van leven

	Liefdevol	Liefdeloos
Vrijheid tot	Je mag er zijn en jezelf uitdrukken	Je kunt liefde zoeken waar je maar wilt
Vrijheid van	Je kunt gaan en staan waar je wilt	Je ontbindt; je verstopt jezelf

Het is een paradox: ze zijn onafhankelijk, maar zonder vrijheid geen liefde en zonder liefde geen vrijheid.

Teule: Vrijheid voor gevorden (bol.com).